به گزارش خبرنگار رودآور؛ شهرستان خوش آب و هوای تویسرکان به توجه به اقلیمش دارای گیاهان بهاری معطر، خوش طعم و بویی است که تویسرکانی ها علاوه بر رنگارنگ کردن سفره های شان، از خواص دارویی این گیاهان نیز بهره می برند.

این روزها بازار فروش انواع سبزی های بهاری یا همان تره بهاره داغ داغ است و به صورت عمده زنان روستایی به کوه و صحرا رفته و سبزی های خوراکی مخصوص این فصل را جمع آوری کرده و برای فروش به بازار می آورند.

گاهی مغازه داران از این فروشندگان و به اصطلاح دستفروشان سبزی ها را خریداری می کنند و گاهی هم خریداری وجود ندارد و این فروزشندگان که به طور عمده سرپرست خانوار هستند برای کسب لقمه نانی حلال بساط خود را اطراف میدان امام خمینی(ره)تویسرکان پهن می کنند و بازارشان کمی داغ می شود.

هرچند این دستفروشان چهره میدان اصلی شده تویسرکان را به نوعی نازیبا کرده اند، اما از طرفی این افراد مکانی برای فروش سبزی های جمع آوری شده خود ندارند، چاره ای هم که ندارند باید کسب درآمد کنند.

یکی از روستاییان در گفت و گو با خبرنگار رودآور، با آگاهی و شناخت کامل از خواص انواع تره های چیده شده خود، می گوید: همسرم چند سال است که فوت کرده و من تک و تنها فرزندان را با هر مشکلی بود بزرگ کردم واین روزهای یکی از فرزندانم با من زندگی می کند، زندگی خرج دارد و یارانه 45 هزارتومانی هم کفاف خرج و مخارج زندگی مان را نمی دهد.

او می افزاید: پسرم بیکار است، یعنی نه گاوی داریم ونه گوسفندی، زمین کوچکی داریم بهاندازه یه حیاط کوچک که آن هم باخشکسالی های اخیر نتوانسته منبع درآمدی برای ما شود، از این رو بهار که می شود، به صحرا می رویم و امیدوار از اینکه شاید بتوانیم با سبزی های چیده شده، تا چند روز حداقل نان شب خودمان را تأمین کنیم، زندگیمانرا می گذرانیم.

یادمان باشد وقتی که از کنار این دست فروشان می گذریم نه با دیده ترحم به آن ها نگاه کنیم و نه سبزی هایشان را دست به دست کرده و چیزی نخریم، اگر تصمیم به خرید نداریم قیمت سبزی را هم نپرسیم، بهرتاست.

از همه این سختی ها که بگذریم و با این وجود بانوان با سلیقه تویسرکانی چه روستایی و چه شهری با توجه به شناخت خود از انواع سبزی ها و خواص آن ها، غذاها و ترشی های مختلفی تهیه می کنند و بر سر سفره ایشان می گذراند، خورشت ریواس و کنگر از معروفترین این غذاهاست که با سبزی های بهاری تهیه می شود.

 سیره، پونه کوهی، پیازه ، شِنگ ،کنگر،سیرک،تره کوهی،سوسنبر(نعنای فلفلی)،آویشن، قازیاقه، پیچک، قارچ، ترشک، مرزه کوهی، چای کوهی و کاکوتی نام برخی از این سبزی ها است.

جواد ربیعی کارشناس گیاهان دارویی هم در گفت و گو با خبرنگار رودآور، گفت: گیاهان بهاری با دارا بودن انواع ویتامین های مختلف از جمله ویتامین‌های A،B،C  و املاح معدنی منگنز، روی، گوگرد، ید و کلسیم خواص دارویی و تغذیه‌ای بسیاری دارند.

وی تصریح کرد: برخی از این گیاهان خواص پاکسازی دستگاه گوارش، تصفیه خون، ضدعفونی‌کننده و پاک‌کننده مجاری تنفسی و ادراری، کم‌خونی و سوءتغذیه دارند و برخی دیگر مقوی حافظه و هوش و آرامش بخش هستند و یا در درمان عفونت‌های کبدی، ریوی، آسم، گریپ، زکام و سرفه درمان روماتیسم و آرتروز مؤثر هستند.

این کارشناس گیاهان دارویی توصیه کرد: البته باید دقت داشت که هر شخص با توجه به نوع مزاج خود از گیاهان بهاری استفاده کند و باید به این نکته توجه داشت هر گیاهی برای هر مزاجی مناسب نیست، به طور مثال کاسنی برای مزاج های گرم مناسب است.

در ذیل خواص برخی از این سبزی ها برای خوانندگان خوب رودآور عنوان شده است.

بهار فصل سرسبزی و طراوت است. فصل رویش مجدد و نو شدن طبیعت. این روزها تمام دشت‌ها و صحراها، دامنه کوه‌ها و تپه‌ها پر است از گل‌ها و گیاهان دارویی، سبزی‌های کوهی و قارچ‌های صحرایی.

اینها همه هدایایی است که تنها سالی یکبار، در فصل بهار و تنها به مدت یک ماه در روزهایی که بارندگی و رطوبت زیاد است جوانه‌زده و به صورت خودرو می‌رویند.

این گیاهان به خاطر عطر و رایحه دل‌انگیزشان به قدری شامه نوازند که اکثر افرادی که برای تفریح و لذت از طبیعت به دشت و صحرا می‌روند، ترغیب به جمع‌آوری آنها می‌شوند. 

اغلب این سبزی‌ها خودرو و وحشی هستند و تا به حال آنها را به صورت صنعتی کشت نکرده‌اند. این سبزی‌‌ها بسیار معطر، خوش‌طعم و سرشار از ویتامین‌ها و مواد معدنی بوده و به دلیل آن که به صورت طبیعی و به دور از کودهای شیمیایی و به وسیله آب باران در زیر نور مستقیم خورشید رشد می‌کنند بسیار بیشتر از سبزی‌های پرورشی و گلخانه‌ای امروزی اثرات تغذیه‌ای و درمانی دارند. متاسفانه امروزه به دلیل آن که غذاهای صنعتی جایگزین غذاهای سنتی و اصیل ایرانی شده‌اند بیشتر خانواده‌های جوان از خواص دارویی و تغذیه‌ای این نوع سبزی‌ها آگاهی زیادی ندارند و گاهی نیز طبع نسل جوان عطر و طعم این سبزی‌ها را نمی‌پسندد. سبزی‌هایی چون والک، بابونه کوهی، غاز یاغی، شنگ، ترشک، سیرک، پیازک، ترب کوهی، آویشن کوهی و ... همگی جزو سبزی‌‌های کوهی به حساب می‌آیند که به خواص برخی از آنها اشاره می‌کنیم.

بابونه کوهی: این سبزی لطیف، زودهضم، ادرارآور و ضد درد بوده و برای خستگی مفرط و درمان اختلالات قاعدگی، یرقان و بی‌اشتهایی مفید است.

شنگ: برای مبتلایان به کم‌خونی و سوءتغذیه مفید است. بسیار مغذی و خون‌ساز است. از راه پوست و از طریق کلیه‌ها مواد سمی خون را به خارج می‌فرستد و به کبد کمک می‌کند. برای درمان نقرس، رماتیسم و بیماری‌های پوستی بسیار نافع است.

ترب کوهی: برای بیماران قلبی مفید است. سرشار از ویتامین C و B و املاح فسفر و ید است. به دلیل مواد گوگردی ضدعفونی‌کننده و پاک‌کننده مجاری تنفسی و ادراری است. مسمومیت کبد را برطرف می‌کند و کمی دیرهضم است.

آویشن کوهی: دشمن سم است. مقوی حافظه و هوش است. عفونت‌های کبدی، ریوی، آسم، گریپ، زکام و سرفه را درمان می‌کند و سرشار از ویتامین A‌ است.

والک: نوعی سبزی صحرایی است که از مناطق کوهستانی برداشت می‌شود. برگ‌های آن نواری شکل و دارای یک پیاز کوچک و گل است. برگ و پیاز آن خوراکی، اما گل آن تلخ و در غذا استفاده نمی‌شود. خواص خام آن بیشتر از پخته‌اش است و از آن در کوکو، سبزی پلو، آش و... استفاده می‌شود. این سبزی سرشار از ویتامین‌های  A،B،C و املاح معدنی منگنز، روی، گوگرد و کلسیم است. این گیاه قاعده‌آور خوبی است و به دلیل دارا بودن کلسیم برای درمان پوکی استخوان و التیام دردهای استخوانی و مفصلی مفید است. فیبر آن برای سلامتی معده و روده سودمند است و باعث لینت مزاج می‌شود. گوگرد آن به جهت خاصیت ضدعفونی‌کنندگی، اسهال خونی را التیام می‌بخشد. خواص پیاز آن تا حدود زیادی شبیه سیر است و با انبساط ملایم عروق خونی در کاهش فشار خون و رفع سرگیجه موثر است. این سبزی اثر آرامبخش دارد و درد نقرس، روماتیسم و آرتروز را تسکین می‌دهد.

ترشک: این سبزی، گونه‌های زیادی دارد. برگ‌های آن به جهت دارا بودن اسیدهای آلی، طعم ترشی دارد. ترشک سرشار از ویتامین C، آهن، فسفر و پتاسیم است. تصفیه‌کننده خون، معرق، مدر، تب بر، اشتهاآور و صفرابر است. جهت تقویت معده و کبد بهتر است برگ آن خام استفاده شود. این سبزی به دلیل ویتامینCC فراوان خونریزی لثه را التیام بخشیده و بوی بد دهان را رفع می‌کند. مصرف ترشک در فصول گرم سال از التهاب بدن کاسته، عطش را رفع کرده و به دلیل پتاسیم بالا ادرارآور خوبی است و سموم بدن را خارج و کلیه‌ها را شستشو می‌دهد. ترشک به جهت آن که خون را تصفیه می‌کند از بین برنده کورک، دمل‌ها‌ی چرکی و جوش‌های زیر پوستی است. قابل توجه آن که مصرف زیاد ترشک به دلیل داشتن اسید اگزالیک برای کسانی که سنگ کلیه و مثانه دارند، محدودیت مصرف دارد.

کنگر: گیاهی با برگ‌های خاردار و ساقه‌های ضخیم شبیه به کرفس است. از برگ‌های سبز آن به صورت خام در تهیه سالاد و از ساقه آن در تهیه خورش استفاده می‌شود.  این گیاه، طبع گرمی دارد و بسیار نیرو بخش و مقوی قلب است. برگ‌های این سبزی، موجب کاهش چربی خون شده و به دلیل فیبر نامحلول، بسیار ملین و برای پایین آوردن قند خون سودمند است. اینولین آن باعث افزایش باکتری‌های مفید دستگاه گوارش شده و از سرطان روده باریک می‌کاهد. آنتی اکسیدان‌های موجود در آن نیز پوست را در برابر سرطان محافظت می‌کند. کنگر به دلیل دارا بودن هورمون‌های گیاهی، ترشحات غدد را تقویت کرده و باعث افزایش نیروی جنسی می‌شود. این سبزی، دارویی موثر برای جلوگیری از حالت تهوع و ویار زنان باردار است. قابل‌توجه آن که برگ‌های کنگر محرک انقباض کیسه صفرا و کلیه بوده و افرادی که دارای سنگ کلیه و صفرا هستند نباید از آن استفاده کنند.

ریواس: دارای برگ‌های ضخیم و گوشت‌دار است و طعم ترشی دارد. این گیاه سرشار از ویتامین C و فیبر است. خاصیت ضدعفونی‌کنندگی داشته، زخم اثنی‌عشر را بهبود بخشیده و به جهت تقویت کبد و افزایش ایمنی بدن عفونت‌های ویروسی را از بین می‌برد. یکی از مهم‌ترین خواص برگ‌های ریواس آن است که لوزالمعده را وادار به ترشح انسولین کرده و برای کاهش قند خون سودمند است.

ریواس به دلیل اسیدهای فراوانی که دارد از افزایش چربی خون جلوگیری کرده و با افزایش ترشح شیره معده موجب بهبود عملکرد هضم و جذب غذا می‌شود. این سبزی پتاسیم، فسفر و کلسیم زیادی دارد و مصرف آن برای کودکان در حال رشد و خانم‌های یائسه مفید است.

غازیاغی: این سبزی اغلب در کنار نهرها رشد می‌کند و در این فصل مخلوط با سبزی‌های دیگر با نام سبزی کوهی مخلوط به فروش می‌رسد. این سبزی بسیار معطربوده  و طعم دلپذیری دارد و در تهیه انواع سوپ، آش، کوکو و سبزی پلو به کار می‌رود. غازیاغی، شیر مادران شیرده را زیاد، خون را تصفیه، ترشحات غدد داخلی را تنظیم و برای درمان بیماری‌های پوستی موثر است. این سبزی، گرمی و حرارت بدن را بالا برده و انرژی‌زا بوده، بی‌اشتهایی را رفع و برای آرامش اعصاب مفید است.