به گزارش رودآور به نقل از مهر، بدون تردید وقتی اولین دوره نمایشگاه بین المللی کتاب تهران در  14 آبانماه 1366 برپا شد شاید کمتر کسی فکر می کرد که با ثبت تقویمی تقریبا ثابت در حوزه فرهنگ برای برگزاری  آن، این مهم بعدها به یکی از پرمخاطب ترین رخدادها فرهنگی کشور تبدیل شود.

از اینرو شرکت ناشران داخلی و خارجی در حوزه های مختلف نشر و بازدید علاقمندان و دوستداران کتاب در 26 دوره برگزاری جشن کتاب نه تنها اعتباری خاص به آن بخشیده بلکه در هر دوره مورد استقبال مردم قرار گرفته و به نوعی شاید حماسه ای فرهنگی در ابتدای هر سال شاهد هستیم 

در استان همدان نیز که از دیرباز مهد اندیشمندان و فرهیختگان فراوانی بوده توجه به این مهم پررنگ است و در ایام برگزاری این نمایشگاه گروه های مختلفی از علاقمندان و دست اندرکاران حوزه فرهنگ بخصوص با افزایش جمعیت جوان کشور و حجم دانشجویان دانشگاه در چند سال اخیر، می توانند در کمترین وقت کتب مورد نیاز خود را تهیه کنند.

اما بیست و هفتمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران در حالی برگزار شده که به عقیده کارشناسان این حوزه با توجه به ثبات نسبی قیمت کاغذ و تا حدودی کاهش هزینه های چاپ کتاب به نظر می رسد گذشته از استقبال کتاب دوستان از این جشن بزرگ می توان امید داشت که در این دوره میزان فروش کتاب های عرضه شده نیز افزایش  مطلوبی نسبت به سال گذشته داشته و موجبات ارتقاء سطح فرهنگی جامعه را فراهم کند.

حوزه چاپخانه داران و ناشرین توجه بیشتری می طلبد

در همین رابطه مدیر مسئول انتشارات دانشگاه بوعلی  همدان در گفتگو با مهر ضمن تاکید بر اهمیت و تاثیرات مثبت برگزاری نمایشگاه کتاب در افزایش فرهنگ مطالعه مردم اظهار داشت:  اگر استان ها از نمایشگاه تهران الگوبرداری مناسبی داشته و بتوانند با توجه به شرایط فرهنگی و اقلیمی هر منطقه ای در شهرستان ها و مراکز استان ها نیز نمایشگاه های خود را برگزار کنندهم برای ناشران و مولفین و هم برای علاقمندان به کتاب بسیار مفید و سودمند است.

محمد جواد یدالهی فر گفت: با توجه به اینکه بیشتر مخاطبین حوزه ما را  اساتید و دانشجویان تشکیل می دهند می توان گفت که متقاضیان لازم را داشته و تا حدودی شناخته شده و مشخص است اما می بینیم بدلیل اینکه بازار کتاب این استان سازماندهی نشده متاسفانه در بخش خصوصی استقبال چندانی از کتاب در همدان نمی شود و باید در حوزه چاپخانه ها و همچنین انجمن ناشران بیشتر توجه شده و در بخش های خرید آثار و در کل برای ناشران بخش های خصوصی از نظر مالی شرایط لازم و مساعد فراهم شود.

وی تاکید کرد : لازمه این امر ایجاد بازار کتاب و انجمن های ناشران، چاپخانه داران همچنین نزدیک بودن و ارتباط بیشتر این دو قشر با هم است از طرفی با وجود مساعدت و همکاری های مطلوب اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی بنظر می رسد که باید در حوزه های صدور مجوز که از طرف تهران نیز روند کندی دارد بیشتر دقت نظر شده و در بحث های نظارتی نیز حضور پر رنگ تری داشته باشند.

سال گذشته قیمت کاغذ ثبات نسبی داشت

وی با تاکید بر  اینکه نسبت به سال قبل هم از نظر تعداد عناوین و هم غرفه مختص دانشگاه روند روبه رشدی داشته ایم، گفت: در سال گذشته استقبال و حضور مردم در نمایشگاه مطلوب بود و نسبت به قبل افزایش خوبی داشت اما بدلیل گران بودن کتاب زیاد توان خریدی از مردم مشاهده نشد اما امسال باتوجه به اینکه در سال گذشته قیمت کاغذ و کتاب به نسبت از ثبات نسبی برخوردار بود و تبلیغات مناسبی نیز برای برپائی نمایشگاه شده انتظار می رود که میزان فروش کتب نیز افزایش داشته باشد .

این فعال فرهنگی با بیان اینکه انتشارات دانشگاه بوعلی امسال نیز با حدود 300 عنوان کتاب در نمایشگاه تهران حضور دارد، افزود: بیشتر این عناوین در حوزه های مهندسی، علوم کشاورزی، ادبیات و علوم انسانی، هنرو معماری بوده و البته 20 عنوان مجله علمی پژوهشی برای اولین بار در غرفه اختصاصی که بعنوان دانشگاه بوعلی اختصاص یافته است، ارائه می شود.

وی با مطلوب توصیف نمودن شرایط نمایشگاه امسال گفت: از نظر زمانی اردیبهشت ماه بهترین زمان برای این اتفاق مهم است زیرا هم در میانه ترم دانشگاهی هستیم و هم از نظر آب و هوائی تهران مطلوب است اما ای کاش مسئولان مکان برگزاری نمایشگاه را در فضای مناسب تری مهیا می کردند بخصوص اینکه دسترسی شهرستانی ها با وضعیت ترافیک و رفت و آمد مشکل ساز بوده و شاید بازدید کنندگانی که از راه های دور مراجعه می کنند از آسایش لازم برخوردار نباشند.

بازدید از نمایشگاه برای برخی افراد حالت نمایشی دارد

عباس رسولی جامعه شناس همدانی نیز  در گفتگو با مهر با بیان اینکه برگزاری نمایشگاه کتاب اتفاق بسیار مثبتی است، اظهار داشت: دلیل آن نمایش جدید ترین دستاوردهای علمی کشور و جهان است و کسانی که واقعاً اهل علم و مطالعه باشند می توانند از مطالب و اطلاعات روز دنیا برای بازیابی خود و اینکه در چه حدی قرار دارند، استفاده کنند همچنین ناشران و دانشجویان داخلی شرایط علمی خود را با انتشارات کشورهای پیشرفته مقایسه کرده و از نکات مثبت آنها برای رشد بهتر خود استفاده کنند .

این استاد دانشگاه با تاکید بر این نکته که مشکل اساسی پائین بودن میزان مطالعه کتاب است، افزود: معمولا  افراد جامعه همان کتاب هایی را که در اختیار دارند نیز مطالعه نمی کنند چه برسد به اینکه منابع جدیدی در اختیار آنها قرار گرفته شود بعبارتی دیگر بازدید از نمایشگاه برای برخی افراد حالت نمایشی داشته و واقعی نیست بنابراین باتوجه به اینکه مطالب با هم ارتباط دارند باید اول به کتاب و منابع موجود در کتابخانه های شخصی و قابل دسترس تر اشراف کامل داشته باشیم بعد که عطش و نیاز لازم پیدا شد به نمایشگاه مراجعه کنیم تا بتوانیم ارتباط های موجود را یافته و به اندوخته های خود اضافه نمائیم .

نمایشگاه کتاب بزرگترین رخداد فرهنگی کشور است

یک کارشناس فرهنگی هم با بیان اینکه نمایشگاه کتاب بزرگترین رخداد فرهنگی کشور است، اظهار داشت: این نمایشگاه شاید یکی از معدود برنامه هایی باشد که مشارکت تمام اقشار جامعه را به همراه داشته و بنحوی که از دانشجو گرفته تا اهالی فرهنگ و هنر و رسانه و اساتید حوزه و دانشگاه و علاقمندان به کتاب و مطالعه برای برپائی آن از مدت ها قبل روزشماری می کنند که این خود تاثیر بسزائی در حوزه ترویج فرهنگ مطالعه کتاب و  ایجاد پویائی خاصی در آثار مکتوب  حتی در شهرستان ها دارد .

مقصود قاسمی گفت: نمونه های این امر  را می توان در برپائی نمایشگاه های کتاب در دیگر ایام سال و اعزام دانشجویان موسسات آموزش عالی و حتی کارکنان ادارات مختلف استان به محل برگزاری آن و... مشاهده کرد که همه اینها موجبات گردهم آمدن علاقمندان به آخرین انتشارات داخلی و خارجی را در فضائی به مناسبت جشن نشر و قلم فراهم نموده است.

.

مدیر مسئول یکی از مراکز نشر همدان که به نوعی پای ثابت بیشتر نمایشگاه های کشور است نیز در گفتگو با مهر اظهار داشت: انتشارات هانی با 17 سال سابقه کار در حوزه نشر هم از نظر کیفی و هم از نظر کمی فعالیت مناسبی داشته و با توجه به اینکه بصورت تخصصی اقدام به نشر کتب آشپزی و شیرینی پزی در همدان می کنیم برخی از عناوین ما حتی به چاپ های دوم و سوم نیز می رسند  اما دلیل آنهم این است که گذشته از بحث حرفه ای و تخصصی کار، بیشتر علاقه ای است که در این حوزه وجود داشته و ارتباط و همکاری مناسبی که  با اهالی قلم ایجاد شده است.

تعداد ناشران همدانی حاضر در نمایشگاه کتاب تهران اندک است

عبدالمجید حاجیان در مورد میزان حضور ناشران همدانی در نمایشگاه ضمن بیان اینکه تعداد ناشران همدانی شرکت کننده در نمایشگاه کتاب تهران اندک است، گفت: باتوجه به اینکه برای حضور در نمایشگاه باید شرایط لازم از جمله حداقل 50 عنوان کتاب جدید داشت شاید برخی از همکاران نتوانند شرکت کنند اما سابق در قالب تعاونی ناشران یک غرفه داشتیم که همه این دوستان هم می توانستند آثار خود را ارائه دهند ولی چند سالی است که این تعاونی نیز فعال نبوده و ناشران همدانی از نظر کمی حضور کمرنگ تری در نمایشگاه بین المللی تهران دارند .

وی افزود:  البته جلسات متعددی را تاکنون با مسئولان فرهنگی استان داشته ایم اما نتیجه ای حاصل نشده از جمله اینکه سال گذشته و در آستانه برگزاری نمایشگاه کتاب تهران جلسه ای با حضور همه ناشران استان در اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی داشتیم که صحبت های خوبی نیز مطرح گردید از جمله قول مدیر ارشاد همدان مبنی بر پیگیری امور ناشران و برگزاری جلسات سه ماهه با آنها بود که اتفاقی تاکنون رخ نداده است .

سال گذشته در حق ناشران همدانی احجاف شد

حاجیان که سابقه حضور در تعدادی از نمایشگاه های خارجی را نیز در کارنامه خود دارد، افزود: با وجود حمایت ها و مساعدت های مسئولان بیشتر بار کار بر عهده خود ناشر است لذا اگر ناشران به معنای واقعی کلمه فعال باشند می بینند که ارتباط و سفارش کار نیز به دنبال تلاش آنها میسر خواهد شد بنابراین باید به این کار بعنوان یک شغل واقعی نگریست و با همت و البته سرمایه گذاری مناسب سعی نمود تا به موفقیت رسید .

وی گفت: در بیش از 16 نمایشگاهی که در سراسر کشور برپا شد ناشران همدان تنها در  سه نمایشگاه حضور داشتند بنابراین از آنجا که در این امر روابط نقش موثری دارد مسئولان استانی باید پیگیر باشند تا حقی از کسی ضایع نشود و البته راه اندازی و فعالیت مجدد تعاونی ناشران هم می تواند در این مهم  تاثیر گذار باشد.

یکی از نویسندگان همدان نیز که از نمایشگاه امسال دیدن نموده است در گفتگو با مهر ضمن بیان اینکه اردیبهشت زمان مناسبی برای نمایشگاه کتاب  نیست، اظهار داشت:  شاید این موعد برای دانشجویان مناسب باشد ولی برای دانش آموزان و خانواده های شهرستانی با توجه به فصل مدرسه و نزدیک شدن به  امتحانات آنان مطلوب نیست لذا لازم است در هر استانی نیز هر چند وقت یکبار نمایشگاه هائی مختص آنها با حضور ناشران سایر استان های کشور در طول سال برپا شود و البته بصورت تخصصی نیز باشند که متاسفانه در برخی نمایشگاه هائی که در همدان برگزار شده تعداد غرفه های جنبی مثل اسباب بازی و یا سمعی و بصری و حتی لباس بیشتر از غرفه های عرضه کتاب بوده اند.

زهرا شکیبا در پاسخ به شرایط امروز نشر در همدان گفت:  وضعیت چاپ و نشر در همدان به رغم آماری که ارائه می شود هم از لحاظ مالی برای مولفین و هم از لحاظ فنی و کیفی بسیار پائین است و تعداد زیادی از کتاب ها بدلیل عدم آگاهی، امکانات کم چاپخانه های همدان و نبود استانداردهای لازم در مراحل طراحی و یا چاپ کیفیت واقعی خود را از دست می دهند.

این نویسنده و شاعر کودک با تاکید بر اینکه همدان برنامه توزیع و پخش مناسبی ندارد، ادامه داد: برای کتاب های اولم علیرغم مراجعه به اکثر انتشارات همدان متاسفانه پیشنهاد مناسبی ارائه نشد که ناچار با خانه کتاب تهران همکاری کردم که البته آن هم مشکلاتت خاص خودش را داشت بطوریکه  باید بصورت مستمر به تهران می رفتم که این کار با داشتن فرزند خردسال سخت بود.

وی گفت: اما مشکل اصلی جای دیگری و توزیع کتاب است و چون قانون و ساختار مدونی در این زمینه وجود ندارد بیشتر مراکز نشر درخواست حدود 70 درصد قیمت فروش کتاب  را دارند که علاوه بر مشغلات فکری مسلماً باقی مانده آن حتی مخارج اولیه چاپ کتاب را  هم تامین نکرده و هزینه های صورت گرفته برگشت ناپذیر است که بنظرم برای بهبود این وضعیت باید نظارت شود تا کسانی در این حرفه مهم وارد شوند که حداقل توان مالی مناسب را داشته باشند و از طرفی برای ترویج فرهنگ کتاب خوانی به طرق مختلف اطلاع رسانی و تبلیغ شود تا در کنار آن شرایط بهتری نیز برای فعالیت نویسندگان فراهم شود

شکیبا که سابقه سرودن شعر بسیاری از برنامه های خردسال و کودک صدا و سیما همدان را نیز در کارنامه دارد خواستار حمایت بیشتر مسئولان از اهالی فرهنگ و هنر شد و گفت: انشالله فضائی آماده شود تا همه هنرمندان بتوانند تفکرات و آثار خود را به نمایش بگذارند بخصوص بحث عرضه و فروش کتاب ها به شرایط بهتر برسد و حداقل تعدادی از کتاب های منتشر شده برای تشویق و حمایت مولفان توسط آنها خریداری شود زیرا با این وضع شاید دیگه کسی توان چاپ کتاب را نداشته باشد .

آنچه مسلم است برگزاری نمایشگاهی با چنین سطح گستردگی علیرغم نتایج و دستاوردهای مثبت خود در بخش های مختلف، به تنهائی نمی تواند در افزایش میانگین پائین کتابخوانی کشور نقش داشته باشد آنهم با افزایش حجم وحشتناک رسانه های دیداری و شنیداری، اینترنت، شبکه های ماهواره ای و... بلکه باید در این زمینه از نو اندیشیده شده و با اقدامات کارشناسی و مدرن در رفع مشکلات موجود بصورت زیربنائی و اصولی وارد عمل شد.

لازم به ذکر است که  بیست و هفتمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در روزهای 10 تا 20 اردیبهشت 1393 در مصلی بزرگ امام خمینی(ره) برگزار می‌شود.

ایمیل: roodavar1@gmail.com                 سامانه پیامکی رودآور ۳۰۰۰۸۸۳۳۰۰۰۰۶۱