به گزارش خبرنگار رودآور، برای رفتن به آدرس وبلاگ روستای آرتیمان بر روی نام آن کلیک نمایید.

طراوت اشجار- سر سبزی اراضی و فراوانی آبها و لطافت هوای آن به درجه کمال است. سرسبزی دربند ها و کوهها و دره ها و چمنزار های خیال انگیزش که به برکت آب و برف کوهها زیبایی و جمال یافته است.

خطه ای است دلگشا وروضه ای است جانفزا و از روستاهای معروف است و در نزهت هوا و لطافت فضا سالم،آفاق خاکش را با محبت سرشته است و آبش را با مودّت آغشته ، هوایش چون دم عیسی روح افزاست و فضایش مانند ید بیضای موسی معجز نما، شمیم صبا در بر نسیم شمالش مایه عجز و نیاز در کف آورده، سبزه ی مرغزارش نمونه ای از خط بنفشه رویان است و صفای دشت و کوهسارش رخسار فرشته رویان می باشد .

هوایی که از مجاورات اشجار می گذرد و آبهای کثیر آن به طوری مفرّح و نشاط آور است که قابل توصیف نیست ، حبوبات در اراضی آن به قدر کفایت به عمل می آید ولی به علّت سردی هوا در بعضی سالها دچار خسارت میگردد.

«حمد الله مستوفی» در دائرة المعارف خود جلد 5 درباره آرتیمان می نویسد :

(بین توی و سرکان دهکده ای است موسوم به«آرتیمان» در دره ای که به واسطه ی کثرت اشجار و طبقات بیوتات وضعی دارد که از اماکن متنزهه ی دنیا به شمار می آید. در حوالی این دهکده دره هایی متعدد و با صفا موجود می باشد.) «اعتماد السلطنه» در کتاب مرآت البلدان می نویسد :

(تقریبا به فاصله ی شش هزار قدم مسافت از قصبه توی و سرکان دهکده ای است موسوم به آرتیمان واقع در دره ای که به واسطه کثرت اشجار و طبقات بیوتات تشکیل وضعی می دهد که نهایت قابل سیر و سیاحت است) .

«مرحوم شیروانی» در کتاب بستان السیاحه صفحه 192و 193می نویسد :

(قریه آرتیمان که از قرای تویسرکان و نیم فرسخی آن است و محلی مسرت مرفور است......الحق قریه آرتیمان: روضه من ریاض الجنان است).

«موقعیت و وسعت»

آرتیمان با مساحت   بین 34 درجه و  34دقیقه و 55 ثانیه عرض جغرافیایی از خط استوا و 48 درجه و 26 دقیقه و 55 ثانیه طول جغرافیایی از نصف النهار گرینویچ قرار دارد.از شمال و شمال غرب به سرکان و کوه سرافراز اشتوار- از جنوب به تویسرکان و شهرک قائم- از غرب به روستای ریواسیجان و تپه آن و از شرق به سلسله کوههای بلند محدود می باشد بلند ترین نقطه ی آرتیمان کوه خاکو میباشد که از ارتفاعات متصل به کوه الوند همدان است و این کوه بین آرتیمان و همدان قرار دارد ارتفاع آرتیمان از سطح دریاهای آزاد جهان1923 متر است.

مهاجرت از آرتیمان به شهر و اطراف آن از نظر کشاورزی لطمه بزرگی وارد آورده است و عوامل عمده ومهم مهاجرت در سالهای قبل عبارتند بودند از :کمبود ماشین جهت رفتن به شهر- کمبود آب-گاز و مواد سوختی- عوامل فرهنگی مانند مدرسه ابتدائی – راهنمائی - دبیرستان و هنرستان ، خرابی کوچه ها و کوچک بودن آنها و ... می توان نام برد به این جهت خوب است که مسؤلین هر چه سریعتر با ایجاد امکانات لازم در این روستا باعث جلوگیری از این مهاجرتها شوند.

«ویژگیهای تاریخی و وجه تسمیه آرتیمان »

درباره آرتیمان فعلی قدماء گفته اند که نام قبلی آن علی آباد بوده است و علی آباد دهکده ای بود بین توی و سرکان و نزدیک به ریواسیجان فعلی، ویرانه هایی که از علی آباد باقی مانده است هم اکنون در کنار زمینها ی صحرا (تقریبا با بررسی اینجانب در زیر باغ حاج مجتبی زاهدی پور) بر اثر شخم زدن زمینها خشتها و آجر های سفالی از زمین بیرون می آید.

درباره ی ویرانی آن نوشته اند : علی آباد دهی بود حد واسط سرکان و مشکان و توی ، زمینهایش مرتفع بود و در آنجا هم مثل رودآور ، زعفران بسیار می کاشتند بعدها در نتیجه زلزله شدید که قصبات رودآور و مشکان نابود شدند علی آباد نیز ویران گردید . باقیمانده مردم علی آباد که جان سالم به در بردند به دره ای بالاتر و در کنار کوه آتشبار(اشتوار) روی آورده و بنای آرتیمان فعلی را بنیاد نهادند و چون مردم از ایمان زیادی برخوردار بودند نام این قصبه را آورد ایمان نهادند که به مرور زمان به آن آرد ایمان و آرتیمان گفتند . این گفته های قدماء است و اثبات تاریخی آنچنانی ندارد .

«بافت آرتیمان»

از آنجایی که آرتیمان قدیمی و کهنسال است کوچه ها و محله های قدیمی که در اکثر روستاهای ایران دیده می شود در آن وجود دارد . علاوه بر این کوچه های قدیمی آرتیمان دارای مجتمعهای مسکونی در شمال و شمال غرب و جنوب و شرق می باشند و شکل نقشه ای آن به صورت خطی می باشد. از لحاظ بافت آرتیمان دارای کوچه های پیچ در پیچ می باشد و به جز چند کوچه تقریبا وسیع که محل رفت و آمد تعدادی از ماشینهای سبک می باشد کوچه ی وسیعی دیگر ندارد و از نظر محل به دو محله ی بالا و پایین تقسیم شده و در این محله ها نیز تقسیماتی بنام های راه باغا- مصلی راه باغا- میان ده- مصلی پایین- زیر جو- پادشاهی - مصلی بالا- سرسنگها- کوچه مِچی- بریاء - چال آسیابها – پشت بغچاء و غیره وجود دارد و این دو محله مانند دیگر روستا ها از قدیم الایام دارای روابط نسبتا تیره به هم بوده اند و اکثرا بچه ها در مدارس با هم به نزاع می پرداختند ولی اکنون به علت رواج فرهنگ مقدس اسلام در مدارس و مساجد و به برکت جمهوری اسلامی ایران این دو محله با هم روابطی دوستانه برقرار نموده اندو از عوامل یاد شده به حمد اله کمتر اتفاق می افتد.

«آثار و بنا های تاریخی»

1- قبرسیّد میر معین جده میر معین ها مشهور به قبر آقا که درپای کوه معروف به خاله خمیره واقع شده است.

2- امام زاده عبد الله که درکنار پیاده رو و جاده سرکان – آرتیمان و درپای کوه مدفون و دارای ساختمانی آجری و قدیمی و زیارتگاه عموم است . در حال حاضر هیئت امناء امامزاده و اوقاف در حال احداث مسجد امام مهدی (عج) در کنار آن میباشند .

3-مسجد حاج حیدر حاجی زین العابدینی هفتمین جده اینجانب که در راه باغها و محل پایین است و دردهه 1360باز سازی شده است و بنای اولیه آن متعلق به حدود 500 سال پیش می باشد .

4- حمام محله پایین : که بنای اولیه ی آن حدودا" متعلق به سالهای1200می باشدو در حال حاضر مخروبه شده است .

5- پلهای سر رود خانه محله پایین و محل بالا که در سال 1351 بازسازی شده است.

«آثار»

1- توت درب حمام مصلی که قطر تنه آن حدود 5 متر و 58 سانتی متر است و قدمت آن به570 سال می رسد و از کهنترین درختان منطقه تویسرکان مانند چنار باغوار است و لی توجه کافی به آن نشده و در حال از بین رفتن است.

۲- سنگ پنجعلی در مسیر گردشگاه گانه زارسنگ بزرگی در کنار جاده وجود دارد که به سنگ پنجه علی معروف است جای پنج انگشت دست به صورت فرو رفته در روی سنگ قابل مشاهده است.طبق گفته قدیمی های روستا جای دست مربوط به حضرت علی (ع) است که با فریاد زنی در زمانهای قدیم که فرزندش درمسیر افتادن این سنگ ازکوه بوده است  نام علی را برای نجات فرزندش به زبان اورده که با  دست ان حضرت سنگ در بالای سر کودک از حرکت می ایستد وجای دست حضرت در روی سنگ میماند.

 «ناهمواریها»

آرتیمان محله ای کوهستانی است کوههای شمالی وشرقی آن جزء رشته کوههای زاگرس می باشد و این کوهها در دوران مزوزوئیک از نفوذ توده ی عظیمی مواد آذرین به داخل رسوبات قدیمی تر ایجاد شده و فرسایش در دوران های ترشیاری و کواترنری در آنها عمل کرده و رسوبات قدیمی فرسایش یافته و سنگهای گرانیتی در معرض دید قرار گرفته اند .

همزمان با ناهمواری الوند و زاگرس مرکزی با حرکات کوهزایی دوران ترشیاری(سوم)کوههای آرتیمان پدیدار گشته و بیشتر از سنگهای آذرین و دگرگونی می باشند.

مهمترین ارتفاعات آرتیمان عبارتند از:

1- ارتفاعات شمال شرقی شامل: خاکو- نخودزار- بنفشه در- کوسه در- چرخ خدایی و غیره می باشد

2- ارتفاعات شمالی شامل : کوه اشتوار و خاله خمیره که تماما پوشیده از سنگهای گرانیتی سخت می باشد- کوه اشتوار که قدماء به آن آتشبار می گفتند و در باره اش میگویند در میلیونها سال پیش آتشفشانی بوده است و هم اکنون شکل کله قندی دارد و منبع آب آشامیدنی آرتیمان در دامنه آن قرار دارد.

3- ارتفاعات جنوبی شامل :کوه جلیندرو نصار می باشد.

4- ارتفاعات شمال غربی شامل:  یک کوهپایه و تپه می باشد. در دامنه های کوههای خاله خمیره- اشتوار جلیندره و کوهپایه غربی خانه های مسکونی بنا شده است ودر کل باید گفت آرتیمان کوهستانی بوده و اکثریت خانه های مسکونی در این دامنه کوهها بنا گردیده است.

گانه زار

یکی از گردشگاههای زیبا که در بین کوهستان وجودداردکه با وسائط نقلیه هم می‌توان تا آنجا رفت (گانه زار)است که الحق و الانصاف جائی دیدنی با محیطی فرحبخش و چمنزار و آب زلال رودخانه می‌باشد. محیطی زیبا با درختان بید و توت و سرویس بهداشتی برای گردشگران دراین محل وجوددارد.تا از این محل دیدن نکنید به زیبائی طبعت خدادادی پی نخواهید برد

 «آب وهواو شرایط جوی»

آرتیمانبه علت کوهستانی بودن و ارتفاع زیاد از سطح دریا و قرار گرفتن در منطقه معتدله از آب و هوای سرد کوهستانی برخوردار است. آرتیمان به طور نسبی دچار کمبود آب جهت آبیاری و آشامیدن می باشد و این کمبود از سالی به سالی دیگر متغیر است و عوامل مهم کم آبی را می توان : شیب زیاد  زمین- کمی ضخامت لایه های رسوبی خاک- کمی بارش- ومهار نکردن آبهای سطحی و نبود سد دانست . آب آرتیمان از چشمه ها - چاهها- ذوب برف کوهها در ماههای گرم سال تامین میگردد.

رود مهم و دائمی آرتیمان بنام آرتیمان رود همان رودخانه محلی است که پس از انشعاب از سه دره ی بزرگ در باغهای بالا به یک رودخانه تبدیل شده و از زیر آبادی و از کنار ایستگاه ماشینها به سوی باغات و صحرا و از آنجا به روستای قلعه آقابیک سرازیر می گردد و تنها منبع مهم آب جهت آبیاری باغات و صحرا می باشد و پس از گذشتن از راهی طولانی با کرزان رود - سرکان رود - سرابی رود، رود مهم تویسرکان یعنی قلقل رود را تشکیل داده و پس از این در کنار روستای گردیان نهاوند به گاماسیاب می پیوندد که این رود به کرخه که یکی از رود های مهم ایران می باشد پیوسته و بالاخره به خلیج فارس میریزد.

 عکس از آرتیمان رود با درختان گردو 

وجود سلسله کوههای شمال و شمال شرقی آرتیمان تاحدی مانع نفوذ باد شمال سیبری و جبهه هوای سرد قطبی به آرتیمان می گردد و در نتیجه برودت هوای داخل آرتیمان در زمستان نسبت به اطراف تا حدودی کمتر است.

«تغییر وضع کلی آب و هوای آرتیمان»

در نیم قرن پیش هوای آرتیمان در زمستان سردتر از زمستانهای اخیر بوده و برف و باران نیز خیلی بیشتر از این سالها می بارید به طوریکه در ماههای آذر ، دی و بهمن گاه روز هاو هفته ها متوالیا" برف می بارید و هر روز دو یا سه بار پشت بامها را برف روبی می کردند کوچه های تنگ انباشته از توده های عظیم برف بود که گاه ارتفاع آن تا نزدیک پشت بامها می رسید و در بعضی جاها روی برف پله می زدند و گاه در بعضی کوچه ها ی تنگ زیر برف تونل کوتاهی می زدند گاه این برفها در کوچه ها و داخل حیاطها تا اواخر فروردین باقی بود  همچنین در بعضی  شبهای زمستان سرما به حدی شدید می شد که ظرف محتوی آب داخل اطاق و حتی روی کرسی یخ می زد.

متأسفانه وسائل و عوامل تحقیقی در اختیار نیست تا در مورد علل این تغییر مبادرت به تحقیقات علمی زد و شاید بتوان گفت یکی از این عوامل که در سراسر ایران نیز مشاهده می شود پیشروی خط فرضی استوا به طرف قطب شمال و همچنین کم شدن لایه ی ازن در حال حاضر باشد.

از وضعیت هم اکنون دما - باد - پیش بینی وضع هواشناسی آرتیمان و .... روی آدرس زیر کلیک کنید.

آب و هوای آرتیمان هم اکنون

 در زیر کلیک کنید

http://weather.mirbig.net/fa/IR/09/142945_%D8%A2%D8%B1%D8%AA%D9%8A%D9%85%D8%A7%D9%86#top

از نظر میزان آبهای زیر زمینی آرتیمان نسبتا غنی بوده به خصوص در قسمت ارتفاعات مشرف به خاکو که دهها چشمه کوچک و بزرگ به هم پیوسته و همان آرتیمانرود را تشکیل می دهند آب آشامیدنی آرتیمان که از به پیوستن چندین چشمه در پای خاکو و اطراف آن بوسیله ی لوله از راهی طولانی به منبع آب آشامیدنی در بالای کوه اشتوار آمده و از این طریق آب آشامیدنی آرتیمان بوسیله ی لوله کشی تأمین می گردد با این وجود از کمبود آب با توجه به جمعیت زیاد زیان میبرد.

علاوه بر این آب ، چندین  چشمه در محل برای مواقع کم آبی وجود دارد که به نامهای چشمه سلمان چشمه کربلایی محمد حسین- چشمه کلاغانه – چشمه چنار و چشمه خدیجه و غیره نام برد که اکثرا" با توجه به لایروبی نشدن روبه خشکی گذاشته اند علاوه بر این چشمه ها چندین چاه در داخل بعضی حیاط ها برای کمبود آب چشمه ها وجود دارد.

 «میزان تغییرات درجه حرارت و ریزشهای جوّی»

حداکثر درجه حرارت مطلق آرتیمان 36 درجه سانتی گراد می باشد و حداقل درجه حرارت مطلق 5/16منفی درجه سانتی گراد است و متوسط درجه حرارت سالانه 6/12منفی درجه سانتی گراد است. میزان بارندگی سالانه آرتیمان 4/308 میلی متر است و تعداد روز های یخبندان 93 روز میباشد . به علت کوهستانی بودن اکثر ریزشهای جوی در پاییز و زمستان به صورت برف است . و  به علّت تغییرات نامتناسب درجه ی حرارت در بعضی سالها درختان میوه دچار سرما زدگی شده و میوه و محصول خود را از دست میدهند.

نامتناسب بودن ریزش جوی از سالی به سال دیگر موجب از بین رفتن محصولات کشاورزی شده است. تعداد روزهای یخبندان به طور متوسط 81 روز برآورد شده و این سرما از اواخر آبان شروع شده و تا اواسط فروردین ادامه دارد .

میانگین درجه حرارت آرتیمان 15 تا 10 درجه ی سانتی گراد است.

«باد ها وانواع آن»

آرتیمان به علت کوهستانی بودن از مناطق باد خیز است و انواع باد ها به ترتیب در آن عبارتند از:

1- باد شمال و شمال غرب : که بیشتر در فصل زمستان و بهار می وزد و مرطوب و باران زا می باشد و 48 روز می باشد و از 11 اسفند به بعد می وزد.

نوعی از این باد  شمال که توده ای سرد از قطب شمال در اواخر پاییز به ایران می آورد هنگام برخورد با کوههای شمال سرکان مقداری از سرمای خود را از دست داده و نیز مقداری از سرما را هنگام برخورد با کوه اشتوار از دست می دهد که بنابراین برودت هوای آرتیمان نسبت به سرکان کمتر است .

2- باد غربی به  شرقی : که بیشتر در فصل پاییز می وزد و108روز است .

3- باد شمال شرق به جنوب غربی: که بیشتر در فصل تابستان می وزد و 36 روز است.

4-باد های محلی: که بر اثر اختلاف فشار بین ارتفاعات قلل شمال و شمال شرق و مناطق پست کناره های آرتیمان بوجود می آید و در طول سال می وزد. باد های محلی که به لحاظ وجود زمینهای پست و قرار گرفتن در مجاورت مناطق کوهستانی از تغییر درجه حرارت و اختلاف فشار بین این مناطق بوجود می آید در همه ی فصول بخصوص در تابستان و پاییز می وزد و شدت چندانی ندارد.

در یک تقسیم بندی دیگر سه نوع باد را می توان نام برد:1- باد غربی 2- باد گرمسیری آسیایی و3- باد شمالی .

باد غربی معمولا در ماه خرداد می وزد و جهت آن از شمال غربی به جنوب شرقی است.

اگر چه آرتیمان از ناحیه شمال غرب با کوههای نیمه مرتفع محصور است ولی همین کوهها تا حدودی شدت جریان باد را تعدیل می کند معهذا این باد که مدت وزیدن آن گاه چندین روز به درازا می کشد خسارت زیادی به سردرختی و زراعت وارد می سازد . باد شمالی که از نواحی روسیه به حرکت در می آید از اواخر تیر ماه به بعد هوای آرتیمان را تحت تأثیر قرار می دهد این باد در محل به باد پنجاه معروف است و باعث اعتدال هوا و محکم شدن مغز گردوها میشود .

به طور کلی میتوان گفت که آرتیمان در منطقه ی باد خیز و متوسط سرعت باد 4 متر در ثانیه قرار دارد.

«پوشش گیاهی»

کوههای آرتیمان در گذشته های دور دارای جنگلهای وسیعی از جمله بلوط- گز- انجیر- سماق- بادام کوهی- عناب و غیره بوده است . در حال حاضر باقی مانده درختهای سماق و عناب که قسمت کوچکی از باغهای بالا را پوشانده جنگلی وجود ندارد ولی مراتع در این کوهها از وسعت قابل چشمگیری برخوردار است. به علت کمی بارش که قبلا نیز ذکر شد آرتیمان فاقد پوشش گیاهی جنگلی است و گیاهان خودرو اغلب از نوع استپ و از تیره های مختلف از جمله : گند میان- گون- شیتیجه- گیاهان تیغ دار- بادام کوهی و گیاهان خشکی پسند و گیاهان مهم داروئی مانند بومادران- شیرین بیان- بادام کوهی- آذروه - کاکوتی (تیغ دوراغ) می باشد . فضای سبز آرتیمان را درختان دست کاشت انسان مانند : گردو- توت- زرد آلو- آلبالو- آلو- انگور- سیب- گیلاس- هلو- گلابی و غیره تشکیل می دهد که گردو در رأس همه درختان و بیشترین مقدار را تشکیل می دهد.