براساس بررسی ها در گذشته دیدار مردم با هم در این‌گونه محلات به صورت چهره به چهره بوده و بسیاری از معضلات و مشکلات مردم با ریش‌سفیدی و کدخدامنشی بزرگان محله برطرف می‌شد.

همدان دارای محله‌های قدیمی و بناهای تاریخی فاخر و ارزشمندی است که نیاز به احیا و باز زنده‌سازی دارد و از سویی احیا محلات قدیمی باعث ایجاد توازن میان فضای بافت قدیم و جغرافیایی جدید در چارچوب توسعه مناطق و نواحی شهری متعادل و پایدار خواهد شد.

در واقع باید تاکید داشت که باززنده‌سازی محلات قدیمی، احیا هویت فرهنگی و تاریخی شهر است و تخریب بافت تاریخی و بی‌توجهی به پیشینه فرهنگی نشانگر سهل‌انگاری و بی‌مهری نسبت به پیشینه و هویت فرهنگی ماست.

آنچه مسلم است اینکه توجه به ارزش و غنای این محلات در همدان تخریب و نابودی محله‌های قدیمی تیشه‌ای بر ریشه هویت شهر است که هم‌اکنون به دلیل بی‌توجهی‌های صورت گرفته نسبت به حفظ هویت تاریخی محلات قدیمی شاهد ساخت و جایگزینی ساختمان‌های ناهمگون در شهر هستیم.

از این رو این موضوع باعث شده بسیاری از خیابان‌ها دیگر رنگ و بویی از قدمت، تاریخ، فرهنگ، هنر، معماری ایرانی و اسلامی نداشته باشد اما برای حفظ این تاریخ  هویت و فرهنگ اصیل ایرانی اسلامی و همدانی باید دغدغه حفظ و احیا این محلات همواره وجود داشته باشد.

 معاون میراث فرهنگی استان همدان در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: خیابان ها و بافت های قدیمی شهر با گذشت زمان دستخوش تغییر شده است.

شهر همدان دارای ۴۸ تا ۵۰ مرکز محله محور بوده است که در حال حاضر تنها چند محله  بیشتر از این مراکز باقی نمانده استبهرام توتونچی در ادامه سخنانش افزود: شهر همدان دارای ۴۸ تا ۵۰ مرکز محله محور بوده است که در حال حاضر تنها چند محله بیشتر از این مراکز باقی نمانده است.

وی با اشاره به اینکه به این مراکز عنوان چمن اطلاق می شده است، ابراز داشت: چمن چوپان ها، چمن کلپا، چمن سرحوض آقا و چمن امامزاده یحیی از جمله این مراکز محله محور است.

معاون میراث فرهنگی استان همدان بیان داشت: علت نامگذاری این مراکز به چمن این بوده که در هر محله ای یک فضای سبز وجود داشته و در کنار آن مراکز خرید و مراکز اقتصادی مانند بقالی و نجاری و آرایشگری وجود داشته و مردم نیازهای اولیه خود را از همین مراکز تهیه می کردند.

توتونچی با تاکید بر اینکه مسجد و حمام از عناصر ثابت و جزء لاینفک این محله بوده است، عنوان کرد: در واقع محل تطهیر جسم و روح در هر چمنی در کنار هم قرار می گرفته است.

وی ادامه داد: عموم و اکثر مساجد محله محور و چمن های شهر همدان به دلیل قداست مسجد حفظ شده است اما برخی حمام ها از بین رفته و از سویی برخی از مراکز پویایی خود را حفظ کردند.

معاون میراث فرهنگی استان همدان افزود: سقاخانه نیز از عناصر شکل گیری مرکز محله بوده به طور مثال سقاخانه آقا جانی بیگ یکی از این نمونه ها است که در این محل هنوز تنوع مشاغل به چشم می خورد اما متاسفانه دو حمام موجود در این محله از بین رفته است.

توتونچی بیان کرد: بین ۴۸ تا ۵۰ مرکز محله می توان حدود ۱۷ محله را احیا کرد اما تنها شش مرکز محله هویت خود را حفظ کردند که از ان جمله می توان به محله چوپان ها، محله حاجی، کلپا، کبابیان و محله امامزاده یحیی اشاره کرد.

وی در خصوص چمن و فضای سبز محله امامزاده یحیی گفت: چمن و فضای سبز این محله به دلیل قرار گرفتن در وسط بلوار مدنی از بین رفته است اما مساجد زیادی در آن منطقه وجود دارد و حمامی که در جبهه شرقی امامزاده قرار دارد پویایی اولیه خود را حفظ کرده است.

مساجد محله ای فاقد گنبد و گلدسته هستند و دارای شبستان و ستون های سنگی با طاق نما بوده با خود یاری مردم ساخته شده استمعاون میراث فرهنگی استان همدان در مورد مساجد موجود در مرکز محله های همدان اظهار داشت: مساجد محله ای فاقد گنبد و گلدسته هستند و دارای شبستان و ستون های سنگی با طاق نما بوده که در شکل گیری محلات و به طور خود یاری مردم ساخته شده است.

توتونچی ادامه داد: مساجد موجود در مرکز محله های همدان بنا بر کم و کیف محلات و جمعیت و بزرگی محله متفاوت است.

وی ابراز داشت: مساجد مرکز محله ای تقریبا در تمام نقاط کشور دیده می شود اما مساجد محله ای همدان انسجام بیشتری را نسبت به سایر مساجد محله ای کشور دارند و در واقع کمتر مسجدی به انسجام مساجد مرکز محله ای همدان بوده است.

معاون میراث فرهنگی استان همدان با بیان اینکه مراکز محلات همدان از غنای خاصی برخوردار است، عنوان کرد: حمام این محلات نیز پویا بوده است و در طول روز تا شب مورد استفاده مردم محل قرار می گرفته است.

توتونچی در این خصوص افزود: حمام مرکز محله نوبت بندی و زمان بندی منظم و خاصی را داشته به طوریکه قسمتی از روز حمام متعلق به بانوان و قسمتی از روز و شب نیز مردان از آن استفاده می کردند.

وی با اشاره به اینکه برخی حمام ها دارای دو قسمت زنانه و مردانه بوده است، ابراز داشت: در برخی محلات بزرگتر حمام دارای دو قسمت مردانه و زنان بوده که حتی به فراخور جمعیت زن و مرد و زمان استفاده از آن جای حمام مردانه و زنانه عوض می شده است.

حمام های مرکز محله مربوط به دوران مختلف مانند سلجوقی و قاجار و غیره استمعاون میراث فرهنگی استان همدان با بیان اینکه منسجم ترین حمام در همدان متعلق به دوره قاجار است، گفت: حمام های مرکز محله مربوط به دوران مختلف مانند سلجوقی و قاجار و غیره است.

توتونچی در ادامه سخنانش بیان کرد: حمام ها در دوران معاصر و با تغییر نگرش ها و سبک زندگی افراد آرام آرام تبدیل به متروکه شدند.

وی به حمام قلعه و حمام محله حاجی در همدان اشاره داشت و افزود: حمام قلعه که به نام حمام حاج محمد سعید قلعه مرمت شده است و زمانی موزه مردم شناسی بود و زمانی هم به عنوان سفره خانه سنتی استفاده می شد اما مجددا به بخش خصوصی واگذار شده است و حمام محله حاجی نیز قسمتی از آن مرمت و احیا شده است.

معاون میراث فرهنگی استان همدان در مورد سوال خبرنگار مهر مبنی بر لزوم حفظ و احیای مراکز محله همدان گفت: هدف اصلی از حفظ و احیا این محله ها حفظ و احیای یک تفکر است چرا که این محله ها در قدیم محل تجمع مردم بوده و مردم بدون اینکه دغدغه خاطر داشته باشند در آنجا جمع می شدند و در واقع مرکز محله محلی برای نشست و دادوستد و انتقال افکار بوده است.

توتونچی با اشاره به اینکه مناسبات فرهنگی از خود مرکز محله مهمتر بوده است، عنوان داشت: در آن زمان همه از حال یکدیگر خبر دار می شدند و متاسفانه این فرهنگ از بین رفته است و افراد به دغدغه های روزمره دچارشدند و تبادل افکار وجود ندارد.

وی با تاکید بر اینکه این موضوع در بلند مدت و میان مدت صدمات خود را باقی می گذارد و این خلاء ها حس می شود، بیان داشت: هنگامی که پویای مرکز محله حفظ شود در واقع پویایی تفکر جمعی حفظ می شود.

حتی می توان در مراکز جدید و مجتمع های آپارتمانی و یا شهرک ها این تفکر را زنده نگاهداشت که نیاز به هماهنگی ارگان ها و مدیریت کلان داردمعاون میراث فرهنگی استان همدان در ادامه بیان داشت: حتی می توان در مراکز جدید و مجتمع های آپارتمانی و یا شهرک ها این تفکر را زنده نگاهداشت که نیاز به هماهنگی ارگان ها و مدیریت کلان دارد.

توتونچی با تاکید بر اینکه سیاست میراث فرهنگی انتقال فرهنگ ها است، ابراز داشت: با حفظ این محله ها و احیا و زنده نگهداشتن آنها در واقع الگو نمونه ای را برای نسل جدید حفظ کردیم تا نسل جدید نیز این الگوها استفاده کنند و سیاست میراث فرهنگی بر حفظ هویت ها است.

رئیس كمیسیون اقتصاد، سرمایه گذاری و گردشگری شورای شهر همدان نیز در مورد اجرای طرح باززنده سازی محله های قدیمی همدان به مهر گفت: برای احیا این محلات باید کار مطالعاتی و مشاوره ای بسیار دقیقی انجام گیرد.

باز زنده سازی این محلات علاوه بر اینکه هویت فرهنگی و تاریخی شهر را تثبیت می کند برای نسل آینده بیانگر نحوه زندگی و فرهنگ نیاکان آنها می تواند باشد محمد تبریزی با تاکید بر اینکه باز زنده سازی این محلات علاوه بر اینکه هویت فرهنگی و تاریخی شهر را تثبیت می کند برای نسل آینده بیانگر نحوه زندگی و فرهنگ نیاکان آنها می تواند باشد، گفت: این مقوله منافاتی با تکنولوژی و بهره برداری از امکانات روز نیز نخواهد داشت مشروط بر اینکه این ها در کنار هم به شکلی قرار گیرند که تضاد ایجاد نکنند بلکه نیازمندی ها و ضروریات اولیه یکدیگر را تامین کنند.

 وی با بیان اینکه در باززنده سازی محله ها یکی از اهداف تمرکز افراد به لحاظ استفاده های فرهنگی، اقتصادی و یا توریستی است تا افراد از این محلات بازدید کنند، گفت: شاید یکی از ضروریات آن این است که مکانی برای توقف و استقرار خودروها در اینجا ببینیم.

رئیس كمیسیون اقتصاد، سرمایه گذاری و گردشگری شورای شهر همدان افزود:هويت اجتماعي و فرهنگي در زندگی ماشينی امروزه حلقه مفقوده ای در شهرها است به نحوی كه كاركردهای اجتماعی كه در محلات به وقوع می پيوست به فراموشی سپرده شده و افراد ساكن در محلات بعضا به عنوان كلنی های سكونتی ايفای نقش می كنند.

وی ارتقا نقش محلات، كنترل و كاركردهای كه بوسيله آن در محل صورت می پذيرد در راستای نيل به اهداف فرهنگی و پيوست های اجتماعی توسعه شهری را ضروری دانست و گفت: بر اين اساس چنانچه محلات ريشه دار و اصيلی كه اين كاركردها در آن دارای سابقه است بهترين گزينه برای اجرای طرح پايلوت باز زنده سازی بوده و از آنجایی كه در اين نقاط مراكزی نظير تجاری، محله ای، مساجد و اماكن عام المنفعه وجود دارد با احيای آن مي توان برای شروع به كار اقدام كرد.

با این تفاسیر و با توجه به ضرورت و اهمیت بازنده سازی محلات قدیمی شهر همدان و احیا و مرمت مرکز محله و مساجد و حمام های قدیمی شهر می توان تاکید داشت که زنده نگهداشتن مرکز محله نیاز به همت همگانی دارد تا نسل های جدید از فرهنگ و گذشته نیاکان خود آگاه شده و از سوی دیگر هویت تایخی فرهنگی شهر تثبیت شود.