به گزارش رودآور  به نقل از خبرگزاری فارس از همدان، بلندترین شب سال که فرا می‌رسد، همه در تلاطم برپایی جشنی هستند تا بتوانند این شب را به خاطره‌ای ماندگار مبدل کنند؛ همدانی‌ها از شب یلدا به عنوان «شب چله» یاد می‌کنند، شبی که نخستین شب زمستان است و خانواده‌ها برای گذراندن این شب طولانی دور یکدیگر جمع شده و سرمای این شب را به گرمای خانوادگی تبدیل می‌کنند.

اما آنچه در فرارسیدن این جشن مهم است، فراهم کردن سور و سات این شب است که همواره چند روز مانده به شب چله آماده می‌شود تا بتوانند شبچره خوبی را برای این شب تدارک ببینند.

انجیر، کشمش، مویز، شانی، هندوانه و تخمه خربزه، شبچره چله در گذشته به شمار می‌رفت که کنار کرسی‌ فضای بسیار جذابی را ایجاد می‌کرد، اما امروزه گویا به همراه سبک زندگی، مزاج‌ها نیز تغییر کرده و خوراکی‌ها رنگ و لعاب دیگری به خود گرفته است.

البته باید گفت بلندترین شب سال دیگر به معنای گذشته برای بودن در کنار هم بلند نیست، زیرا امروزه همه اهالی خانواده به قدری مشغله کاری، فکری و ذهنی دارند که تا آماده سور و سات این مراسم شوند، نیمی از شب با گشت و گذار در فضای مجازی گذشته است.

برای اطلاع از مراسمات این ایام، با کارشناس مردم‌شناسی اداره‌کل میراث فرهنگی همدان گفت‌‌وگویی داشتیم.

*شبچره شب یلدای همدان روی کرسی

فریبا نعمتی در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در همدان با بیان اینکه شب یلدا در همدان از سالیان دور با مراسم‌‌های آئینی جالبی همراه بوده است، اظهار کرد: در این شب علاوه بر برپایی کرسی و مصرف شبچره‌هایی بر روی آن، آئین‌‌های سنتی را نیز داشتند.

وی تصریح کرد: در همدان نیز چون سایر نقاط کشور، رسم است که شب چله منزل بزرگترها رفته و در کنار بزرگترها این شب را می‌گذرانند، البته هر کس مقداری شبچره، میوه و سایر مایحتاج شب چله را نیز با خود می‌آورد.

کارشناس مردم‌شناسی اداره‌ کل میراث فرهنگی همدان اضافه کرد: شبچره‌های همدانی‌ها شامل محصولات کشاورزی آنها چون کشمش، مویز، سنجد، هندوانه و... می‌شد که همراه با شیرینی‌ها و نان روغنی‌هایی که بانوی منزل پخته بود، می‌شد.

*فال سوزن یلدای همدان ثبت ملی شد

وی با اشاره به اینکه فال سوزن از جمله آئین‌های سنتی این شب است، بیان کرد: این مراسم که مخصوص شهر همدان است، به ثبت ملی رسیده است.

نعمتی اضافه کرد: این مراسم به گونه‌ای بود که وقتی خوردنی‌ها تمام شد، یک تکه پارچه تازه و آب ندیده می‌آورند و یک نفر زن مسن و با کمال که شعر از حفظ دارد، شعری می‌خواند و دختر بچه کوچکی به همان پارچه سوزن می‌زند.

وی ادامه داد: حاضران مجلس در دل نیت می‌کنند و وقتی خواندن هر شعر که تمام شد در هر محلی که دختر سوزن زده (البته دیگران محل سوزن زدن‌ها را نبایند ببینند) مخصوص یک شعر است و هر کسی هر نیتی دارد یکی از آنها را که مخصوص یک شعری است، انتخاب و شعر را جواب نیت خود می‌داند.

کارشناس مردم‌شناسی اداره‌کل میراث فرهنگی همدان با اشاره به اینکه انار را از قدیم برای شب چله می‌گذارند، تصریح کرد: از قدیم گفته‌اند «سیب سردی، انار نامردی، به به دستم بده اگر مردی» انار را یا دان می‌کنند یا بیشتر نصف کرده و در ظرف می‌چینند.

*مهره‌اندازی در شب یلدا

وی در ادامه به آئین مهرهاندازی در شب یلدای همدان اشاره کرد و گفت: شب چله فال گرفتن و مهره انداختن نیز رواج دارد به طوری که یک نفر یک کوزه پر از آب می‌آورد و هر کس نشانی از خود چون دکمه، انگشتر، سنجاق و... را درون کوزه می‌اندازد.

نعمتی خاطرنشان کرد: پس از مهره انداختن درون کوزه، دخترک کوچکی با لباس قرمز و روسری توری قرمزی بر سر همراه با شعرخوانی یکی از بزرگترهای مومن، دست در کوزه کرده و مهره را برمی‌دارد، که بنا به هر شعری که خوانده شده، هر کس نیت خود را تصور می‌کند.

*چله‌ای داماد برای عروس در شب یلدا

وی با اشاره به یکی دیگر از رسوم شب چله همدان یادآور شد: فرستادن شب چله‌ای برای عروس عقد کرده از دیگر رسومات همدانی‌هاست به طوری که خانواده شوهر وظیفه دارد برای عروس خود شب چله‌ای بفرستند.

کارشناس مردم‌شناسی اداره‌ کل میراث فرهنگی همدان اضافه کرد: خانواده شوهر خنچه‌ای از خوراکی‌های شب یلدا به همراه هدیه‌ای برای عروس را برای خانواده دختر می‌فرستند و خانواده عروس هم متقابلاً هدیه‌ای را برای داماد می‌فرستند.

همدان یکی از کهن‌ترین شهرهای همدان است که برای هر ایامی سنت‌های خاص و ویژه‌ای دارد‌ که شب یلدا نیز در همدان از قدیم بسیار جالب و ماندگار بوده است.

این روزها شاید دیگر این رسومات در خانواده‌ها اجرا نشود، اما چه بهتر که این آئین‌ها ثبت شود تا بتوان نسل به نسل آن را منتقل کرد و درس وحدت و همدلی را از گذشتگان فراگرفت.

انتهای پیام/