به گزارش خبرنگار رودآور؛ خودکفایی در امر تولید گندم، امری است که مورد توجه جهادکشاوزی در سالیان گذشته بود است و همچنان مورد توجه قرار دارد و تثبیت و تداوم این خودکفایی مشروط به تولید گندم مرغوب بدون آفت زدگی است.

یکی از آفات اصلی گندم و  جو سن غلات است که به تمام قسمت های یک خوشه گندم از جوانه، سنبله و ساقه گرفته تا برگ و دانه های گندم آسیب می رساند.

مبارزه اصلی با سن گندم از فروردین و اردیبهشت آغاز می شود و این مهم پنج روزی می شود که در تویسرکان با بازرسی مکرر نیروهای جهادکشاورزی در مزارع گندم و جو روستاهای مختلف شهرستان در دست پیگیری است، از جمله ردیابی و پایش آلودگی به آفت سن غلات و علف های هرز مزارع غلات حوزه مرکز جهاد کشاورزی فرسفج، پایش و نرم گیری تراکم سن مادر از مزارع غلات روستاهای ترمیانک، اشتران، ولاشجرد بهار آب و سوری.

همچنین کارشناسان جهاد کشاورزی آموزش نحوه ردیابی، تراکم سنجی و شکل خسارت سن مادر در مزارع غلات به کشاورزان و چگونگی سم پاشی صحیح را در دستور کار خود دارند.

به گفته «مسعود اکبری» مدیر جهاد کشاورزی تویسرکان دیده بانی سن غلات هر ساله از زمستان سال گذشته انجام می شود، چراکه ریزش سن مادر به مزارع در اسفندماه است و مبارزه اصلی هم از فروردین ماه آ؛از می شود.

وی عنوان کرده که پس از بازرسی های لازم، در صورت نیاز به سم پاشی توصیه های لازم به کشاورزان هم ارائه می شود تا در برخورد با سن مادر و پوره سن به موقع دست به کار شوند تا تولیداتشان آفت زده نشود.

سابق بر این نیز «رحمان خزایی پرند» کارشناس مدیریت جهاد کشاورزی تویسرکان نیز در گفت و گویی که با خبرنگار رودآور داشته به نحوه مبارزه با سن غلات اشاره کرده بود که در اینجا برای یادآور مجدد منتشر می شود.

خزایی پرنده گفته که یکی از عملیات های مهم مرحله داشت غلات (گندم و جو) به ویژه در این روز های اردیبهشت ماه که بایستی کشاورزان در انجام آن دقت و حساسیت لازم را داشته باشند موضوع مهم مبارزه با آفات، امراض و علف های هزر مزارع غلات است که می تواند در صورت عدم توجه به موقع و عدم مبارزه صحیح و اصولی با آن ها سبب بروز خسارات کمی و کیفی به محصولات تولیدی آنان شود.

وی اظهار کرد: سن غلات از جمله مهمترین آفات گندم و جو در کشور است که در اکثر مناطق گندمکاری کشور انتشار دارد و خسارت مربوط به سن معمولی گندم در کشور تاریخچه بسیار طولانی دارد و در حال حاضر به عنوان مهمترین مسئله گیاهپزشکی کشور محسوب می شود.

کارشناس مدیریت جهاد کشاورزی تویسرکان افزود: کشاورزان و تولیدکنندگان بایستی به این نکته توجه داشته باشید که استفاده محض و گسترده از سموم و مبارزه شیمیایی در سال های اخیر به دلایل مختلفی از جمله ایجاد مقاومت در آفت، آلودگی های زیست محیطی، کاهش جمعیت حشرات مفید و دشمنان طبیعی آفت از قبیل زنبور ها و مگس های پارازیتویید (انواع کفش دوزک ها و مگس های فازیا) و همچنین خطرات ناشی از مصرف بی رویه سموم برای انسان و محیط زیست، در کنترل این آفت کاری فنی، اصولی و منطقی به نظر نمی رسد.

خزایی پرند تصریح کرد: بررسی سوابق تحقیقی و اجرایی عملیات مبارزه با این آفت در ایران و سایر کشورهای سن خیز دنیا حاکی از آن است که مبارزه اصولی و فنی با این آفت از طریق شناخت کامل سیکل زندگی و نحوه فعالیت و خسارت‌ آن،  اطلاع رسانی عمومی و آگاهی بخشی و بکار بردن تمامی عوامل موثر در کاهش جمعیت این آفت با تلفیق و ترکیب مناسبی از روشهای زراعی، شیمیایی،  بیولوژیکی و غیره در قالب اجرای طرح مدیریت تلفیقی مبارزه با سن غلات (Ipm) میسر خواهد بود.

وی عنوان کرد: بررسی های انجام شده بر روی این آفت در سراسر کشور،  ارتباط تنگاتنگ بین گسترش این آفت و تخریب مراتع طبیعی بخصوص در ارتفاعات را با قاطعیت به اثبات رسانده است. به عبارت دیگر اساسی ترین اقدام علمی و عملی در جهت مهار و کنترل آفت احیاء مراتع در ارتفاعات (به منظور پیشگیری از طغیان آفت)  است.

کارشناس مدیریت جهاد کشاورزی تویسرکان افزود: سیکل زندگی و نحوه خسارت سن غلات بدین ترتیب است که این آفت قسمتی از زندگی خود را در پاییز و زمستان بصورت زمستانگذارنی در کوه ها و ارتفاعات و زیر بوته های گون،  درمنه و زرشک وحشی سپری نموده و از اواسط اسفند ماه و به محض گرم شدن هوا و مساعد شدن شرایط بصورت دسته جمعی به مزارع غلات (گندم و جو)  مناطق کوهپایه ای و آفتابگیر حمله نموده و در این زمان که بوته های گندم و جو در مرحله رشد رویشی (پنجه زنی)  مهستند حمله کرده و با تغذیه از اندام های رویشی آنها نظیر برگ،  ساقه و جوانه‌ مرکزی مولد ساقه و خوشه موجب بروز خسارت کمی (به واسطه کاهش عملکرد محصول) و خسارت‌ کیفی (به واسطه کاهش و یا از بین بردن خاصیت نانوایی گندم تولیدی) می شود.

خزایی پرند گفت: سن مادر ریزش کرده در مزارع پس از  یک تا دو هفته تغذیه کافی از مزارع،  جفت گیری کرده و تخمهای خود را بصورت دو دسته هفت تایی در پشت برگهای غلات قرار داده. تخم ها نیز بسته به شرایط آب و هوایی و درجه حرارت محیط پس از حدود دو هفته در دمای ۲۰ تا 30  درجه تفریخ شده و اولین نسل جدید آفت تحت عنوان پوره سن یک ظاهر می شود و بلافاصله شروع به تغذیه از خوشه های گندم که در مرحله شیری هستند نموده و پوره های سن اول شروع به رشد و تکامل نموده (مراحل پوره گی سن غلات پنج مرحله تحت عنوان سن یک تا سن پنج یا حشره کامل سن غلات) است.

وی افزود: در سالزراعی جاری به دلیل نزولات جوی و بارش رحمت الهی و وضعیت مناسب مزارع و نوسانات دمایی تخلیه اماکن زمستان گذرانی سن در محدوده زمانی طولانی تر و دامنه ریزش وسیع تری نسبت سنوات گذشته انجام شد که همین موضوع تا حدودی باعث اختلال در برنامه ریزی و مبارزه اصولی با این آفت شد.

کارشناس مدیریت جهاد کشاورزی تویسرکان  تصریح کرد: همچنین کشاورزان وجه داشته باشند که بهترین زمان مبارزه با پوره سن غلات نیز زمانی است که اکثریت نسبی جمعیت پوره های سن موجود در مزارع در مرحله سنین پوره گی بین پوره دو و سه است.

خزایی پرند عنوان کرد: سطح زیان اقتصادی سن مادر غلات در مناطق مختلف ایران ۱ /۸ عدد در متر مربع برآورد شده است و سطح زیان اقتصادی پوره سن غلات در مرحله رسیدن فیزیولوژیک گندم در ایران چهار در مرحله برداشت ۲ /۸  عدد پوره در متر مربع گزارش شده است.

وی افزود: در شهرستان تویسرکان در طول سال زراعی کار ردیابی و بازدید از اماکن تابستانه، پاییزه و زمستانه توسط کارشناسان مراکز جهاد کشاورزی مستقر در دهستان ها و با هماهنگی واحد حفظ نباتات مدیریت شهرستان انجام و نسبت عددی، وزنی و جنسیتی آفت در فصول مختلف دقیقا اندازه گیری و یادداشت برداری شده است.

کارشناس مدیریت جهاد کشاورزی تویسرکان  گفت: بر اساس اطلاعات استخراج شده وضعیت سن در سال زراعی جدید به طور کامل تحلیل و جمعیت آفت تخمین زده می‌شود و در زمان طغیان و ریزش آفت نیز کار بازدید، ردیابی و پایش مزارع توسط شبکه های مراقبت سن غلات و اکیپ های کارشناسی بصورت مستمر و روزانه از تاریخ ریزش سن مادر به مزارع تا مراحل جفت گیری،  تخم گذاری،  تفریخ و ظهور سنین پوره گی یک تا پنج و حشره کامل دقیقاً و به صورت روزانه توسط کارشناسان شبکه های مراقبت کنترل و در دفاتر و فرمهای مربوطه ثبت و ضبط می شود.

خزایی پرند افزود: بر اساس قوانین حفظ نباتات کشور،  مبارزه با سن غلات همگانی است، از این رو همکاری و مشارکت همه کشاورزان در امر مبارزه ضروری است.

وی همچنین عنوان کرد: کشاورزان توجه داشته باشند که برای بازدید از مزارع و تعیین تراکم آفت و نرم گیری و یا به عبارتی زمان صحیح تور زنی، صبح ها تا ساعت 10 صبح و بعد از ظهرها از ساعت 17 عصر تا نزدیک غروب آفتاب بهترین زمان انجام این کار است.

کارشناس مدیریت جهاد کشاورزی تویسرکان  افزود: دخالت های انسان در منابع طبیعی و تخریب مراتع و زیستگاه های طبیعی یکی از مهمترین علل و دلایل طغیان و حمله این آفت به مزارع غلات است.

خزایی پرند تصریح کرد: کود های شیمیایی با وجود تأثیری که در افزایش عملکرد محصول گندم و ایجاد بعضی پدیده های مثبت و آثار مطلوبی که برای گندم دارند ولی در عین حال اثرات منفی در ارتباط با سن گندم نیز بر جای می گذارند، بدین معنی که کود های ازته بطور رایج به گندم برای بالا بردن راندمان محصول داده می شود میزان تخم ریزی سن گندم را نیز بطور محسوسی افزایش می دهد و این به زیان گندم است.

وی افزود: از طرفی کود های ازته دوره رشد رویشی گندم را نیز مختصری افزایش میدهد و این نیز به زیان گندم است چون سن گندم فرصت خواهد یافت تا همه پوره های خود را تکامل بخشیده و سن نسل جدید با تغذیه کامل به ارتفاعات خواهد رفت و البته این بدان معنی نیست که از دادن کود ازته به گندم خود داری کنیم بلکه بدین معناست که هر گونه اقدامی می تواند اثرات منفی نیز داشته باشد. بنابراین کشاورزان عزیز بایستی هر اقدامی را باشناخت و اطلاع کافی و توجه به جمیع جهات انجام دهند.

کارشناس مدیریت جهاد کشاورزی تویسرکان در ادامه گفت: علف‌های هرز مزارع علاوه بر خسارتی که بواسطه رقابت با گیاه اصلی ما و جذب نور، آب، املاح و مواد غذایی خاک می شوند، سن های کامل نسل جدید برای تامین آب مورد نیاز از علف های هرز مزارع بهره گیری کرده و سپس به دانه های گندم که در این زمان در مرحله رسیدگی فیزیولوژیکی و خشک و یا نیمه خشک هستند حمله‌ور شده و با تغذیه از دانه های گندم باعث چروکیدگی و بروز خسارت کیفی به گندم تولیدی می شود.

خزایی پرند افزود: بنابراین اگر در این مرحله علف های هرز را از دسترس سن گندم دور کنیم حشره کامل نسل جدید این آفت که خطرناک ترین مرحله خسارت زایی سن گندم است نخواهد توانست به آسانی از دانه‌های گندم خشک شده مزارع تغذیه کند و از بین بردن علف های هرز به ویژه در زمان رسیدن گندم از اهمیت ویژه‌ای در کاهش جمعیت سن گندم برخوردار است.

زنگنه