در تازه‌ترین آماری که در این خصوص منتشر ‌شده، نشان می‌دهد در چند سال اخیر خانوارهای ایرانی با افزایش بیشتری در هزینه‌های خود نسبت به درآمد به دست آمده روبه‌رو بوده‌اند. طبق این اطلاعات، درآمد هر خانوار ایرانی در سال گذشته حدود ۲۲.۲ درصد زیاد شده؛ حال آنکه هزینه‌های خانوارها در این سال، تقریباً با افزایشی ۲۵.۴‌درصدی مواجه بوده است. این همان موضوعیست که از آن تحت عنوان کوچک شدن سفره خانواده‌های ایرانی یاد می‌شود.

کدام گروه درآمد خانوار را می بلعد؟
این آمار نشان می‌دهد از سال ۸۱ تا‌کنون، در هزینه‌های خانوارهای ایرانی چرخشی از سوی برخی کالاها و خدمات به سوی برخی دیگر اتفاق افتاده است. در این انتقال، سهم گروه‌هایی مثل «تفریح و امور فرهنگی»، «حمل و نقل»، «لوازم و اثاثیه خانه» و «پوشاک و کفش» کم شده و در مقابل سهم گروه‌هایی از قبیل «تحصیل»، «ارتباطات»، «بهداشت و درمان»، «مسکن، آب و برق و سایر سوخت‌ها» و «خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها» در سبد مخارج خانوارها زیاد شده است. با توجه به این روند می‌توان این‌گونه نتیجه‌گیری کرد که خانواده‌ها، درصد بیشتری از هزینه‌های خود را به کالاهای ضروری‌تر مثل مسکن، غذا و سوخت اختصاص می‌دهند و در مقابل از سهم مخارجی مثل تفریح، امور فرهنگی و پوشاک خود کم کرده‌اند.

طبق آمار مرکز آمار ایران، از کل هزینه سالانه خانوار شهری ۵ میلیون و ۴۹۳ هزار تومان با سهم ۲۶.۷ درصد مربوط به «هزینه‌های خوراکی و دخانی» و ۱۵ میلیون و ۱۱۰ هزار تومان با سهم ۷۳.۷ درصد مربوط به «هزینه‌های غیرخوراکی» است. در بین هزینه‌های خوراکی و دخانی، بیشترین سهم با ۲۱.۹درصد از کل هزینه‌های خوراکی، مربوط به هزینه «گوشت» و در بین هزینه‌های غیرخوراکی بیشترین سهم با ۴۵.۲ درصد از کل هزینه‌های غیرخوراکی، مربوط به هزینه «مسکن» بوده است.


کسری بودجه ۱۹۳ هزار‌تومانی!
با استفاده از آمار و ارقام ارائه‌شده برای درآمد متوسط و هزینه متوسط سالانه هر خانوار، می‌توان به بررسی بودجه و دخل و خرج خانوارهای نوعی ایرانی در سال ۹۲ پرداخت. طبق این اطلاعات متوسط هزینه یک خانوار شهری در سال ۹۲، ۲۰ میلیون و ۶۳۴ هزار تومان است در حالیکه همین خانوار ۲۰میلیون و ۴۴۱هزار تومان درآمد دارد. ارقام هزینه و درآمدی گویای این موضوع است که خانوارهای ایرانی در سال قبل، به طور متوسط با کسری بودجه ۶۷۳ هزار‌تومانی در سال مواجه بوده‌اند. 

اما درحالیکه آمار منتشر شده توسط مرکز آمار بیانگر کسری ۱۹۳هزار تومانی خانواده هاست، آمار بانک مرکزی برای خرج و برج خانواده ها در سال ۹۱ نشان می دهد که هزینه سالیانه خانواده ها در حدود حدود ۲۱ میلیون و ۶۵۴ هزار تومان و درآمد سالیانه آنها در حدود ۲۰ میلیون و ۹۰۵ هزار تومان بوده است. درواقع طبق آمار بانک مرکزی، دخل و خرج خانوارهای ایرانی در سال ۹۱، ۷۴۹هزار تومان کسری داشته است!

این آمار برای سال ۹۰ نیز حکایت از کسری ۶۷۳ هزار تومانی داشته است. آمار بانک مرکزی نشان می‌دهد میانگین درآمد سالانه خانوارها در سال ۹۰ حدوداً به اندازه ۱۶ میلیون و ۷۲۰ هزار تومان و میانگین هزینه سالانه خانوارها در این سال تقریباً معادل با ۱۷ میلیون و ۳۹۳ هزار تومان بود. یعنی به طور متوسط، هر خانواده در ماه به اندازه یک میلیون و ۳۹۳ هزار تومان (درآمد پولی و غیرپولی) داشته، در حالی که هزینه‌های متوسط خانواده‌های ایرانی در هر ماه، به اندازه یک میلیون و ۴۹۴ هزار تومان بوده است. بر اساس این گزارش، متوسط درآمد اظهار شده سالانه یک خانوار شهری ۲۰ میلیون و ۴۴۱ هزار تومان بوده که نسبت به سال قبل ۲/۲۲درصد افزایش داشته است. 

آمار بانک مرکزی نشان می‌دهد میانگین درآمد سالانه خانوارها در سال ۹۰ حدوداً به اندازه ۱۶ میلیون و ۷۲۰ هزار تومان و میانگین هزینه سالانه خانوارها در این سال تقریباً معادل با ۱۷ میلیون و ۳۹۳ هزار تومان بود. یعنی به طور متوسط، هر خانواده در ماه به اندازه یک میلیون و ۳۹۳ هزار تومان (درآمد پولی و غیرپولی) داشته، در حالی که هزینه‌های متوسط خانواده‌های ایرانی در هر ماه، به اندازه یک میلیون و ۴۹۴ هزار تومان بوده است. ارقام هزینه و درآمدی گویای این موضوع است که خانوارهای ایرانی در سال قبل، به طور متوسط با کسری بودجه ۶۷۳ هزار‌تومانی در سال مواجه بوده‌اند. یعنی نسبت کسری بودجه (تفاوت هزینه و درآمد) آنها، بیش از ۴ درصد بوده است.

همچنین طبق آمار بانک مرکزی در سال ۸۹، به طور میانگین هر خانوار با تقریباً ۱۳ میلیون و ۶۸۱ هزار تومان درآمد سالانه مواجه می‌شد؛ حال آنکه متوسط هزینه سالانه این خانوار در این سال، بالغ بر ۱۴ میلیون و ۱۶۶ هزار تومان بوده است. به طور مشابه شکاف هزینه درآمدی خانوارها در سال ۸۹ حدوداً به اندازه ۴۸۵ هزار تومان برآورد شده بود. همچنین برای سال ۸۸، میزان کسری بودجه سالانه هر خانوار تقریباً معادل ۳۱۹ هزار تومان بوده است.



در طی این چند سال هم بانک مرکزی و هم مرکز آمار هر دو بر افزایش هزینه ها و البته درآمدها تاکید می کنند. اما جدید ترین آمار منتشر شده حکایت از تفاوت فاحش آمارها دارد. به طوریکه آمار بانک مرکزی حکایت از کسری ۷۵۰هزار تومانی سال ۹۱ دارد و آمار مرکز آمار نشان دهنده کسری ۱۹۳هزار تومانی است! درحالیکه هنوز کاهش تورم برای مردم قابل لمس نیست!